پايه هاي نظري يادگيري از طريق فيلم و تلويزيون

سر آغاز :

امروزه در مورد اثر بخش بودن بهره گيري از رسانه هايي چون فيلم و تلويزيون در فرايند تدريس و يادگيري ، ترديدي وجود ندارد .

حركتي كه در آن توجّه جامعه ي آموزشي به رسانه هاي ديداري- شنيداري معطوف شد ، در دهه ي1930 آغاز گرديد . پيشرفت هاي فنّي كه در اين دهه صورت گرفت ، گسترش نهضت آموزش ديداري را سبب شد و آموزش ديداري- شنيداري شكل گرفت .

 از آن زمان تا كنون ، پژوهش هاي متعدّدي در مورد اثر بخشي رسانه هاي ديداري- شنيداري ، از جمله فيلم و تلويزيون صورت گرفته اند .

معلّمان و مربيان با درك نظريه هاي حامي كاربرد فيلم و تلويزيون ( به طور كلّي تصاوير متحرّك ) در آموزش ، مي­توانند درك بهتري از اين نوع رسانه هاي آموزشي داشته باشند . اين نظريه ها عبارت اند از :

الف) نقش حواس در يادگيري

انسان­ها مطمئنّأ براي يادگيري از حواس خود كمك مي­گيرند . در حقيقت ، حواس ، از كانال هاي ارتباطي به شمار مي روند . اگر حواس ما از كار بيفتد ، ديگر نمي توانيم با دنياي پيرامون خود ارتباط برقرار سازيم .

ب) رمز دو گانه

نظريه ي رمز دوگانه ، از جمله نظريات شناخت گراست كه بر پردازش اطّلاعات تأكيد دارد و به الگوهاي حافظه مربوط مي شود ( اسكات ، 2003)  در نظريه ي رمز دوگانه ، نه بر كميت بلكه بر كيفيّت پردازش تأكيد مي­کند . اين نظريه استدلال مي كند كه اطّلاعات از طريق دو كانال مجزا (كانال هاي ديداري و شنيداري) پردازش مي شود و هر كانال مي تواند در يك واحد زماني مشخص ، تعداد محدودي اطّلاعات را پردازش كند .

پ) يادگيري مشاهده اي

يكي از نظريه هايي كه مي توان از آن براي تبيين تأثير بهره گيري از رسانه هايي چون فيلم ، تلويزيون ، برنامه­هاي تلويزوني و ساير رسانه هاي شنيداري ـ ديداري در فرايند آموزش استفاده كرد ، نظريه ي يادگيري مشاهده­اي است . 

بندورا (‌1986) يادگيري مشاهده اي را شامل چهار مرحله مي داند ؛ اين چهار مرحله عبارتند از (‌سيف ، 1379 ص 285 ) ‌:

1. توجّه :

  در اين مرحله ياد گيرنده به آن چه قرار است ياد گرفته شود ، توجّه مي­كند . و به مسائل دیگر زیاد توجّهی ندارد .

2. به ياد سپاري: 

دراين مرحله ، ياد گيرنده آن چه را كه مشاهده كرده است ، به خاطر مي سپارد .  بندورا بر اين باور است كه براي يادگيري تنها كافي است فرد با مشاهده بپردازد و نيازي به تقويت و پاداش ندارد .

3. باز آفريني :

 در سومين مرحله از يادگيري مشاهده اي ، رمزهاي كلامي يا تجسّمي ذخيره شده در حافظه ، به صورت اعمال آشكار در مي‌ آيند .

4. انگيزش :

اگر اعمال خاصّي كه توسّط ياد  گيرنده انجام مي شود ، با تقويت كننده همراه شود ، به انجام آن رفتار خواهد پرداخت .

نتيجه گيري

با بهره گيري از نظريه هاي مختلف يادگيري و برخي ديگر از نظرات علمي در زمينه ي روان شناسي تربيتي ،  مي توان زير بناي علمي تأثير فيلم و تلويزيون را در محيط­هاي آموزشي تبيين كرد . طرّاحان رسانه هاي آموزشي و كساني كه از رسانه هاي توليد شده استفاده مي­كنند ، با درك و فهم زير بنايي از اثر بخشي فيلم و تلويزيون در آموزش مي توانند ، به هنگام طرّاحي و كاربرد اين رسانه ها در موقعيّت هاي  تدريس و يادگيري ، فعاليّت خود را به بهترين وجه انجام دهند .

نظريات ياد شده ، دست اندركاران آموزش را در بهره گيري از اين رسانه  ها ترغيب مي كند . باید پذیرفت با توجّه به پیشرفت­های تکنولوژی و رسانه­های آموزشی ،  امر تعلیم و تربیت را به وسایل روز مجهّز کنیم .

 

منابع

 1. سيف ، علي اكبر ( 1379) . روان شناسي پرورشي : روان شناسي يادگيري و آموزش . ( ويرايش پنجم ) ،  آگاه ، تهران .

2. هرگنهان ، جي ، آروالسون . متيواچ (‌1382) . مقدمه اي بر نظريه هاي يادگيري . (‌ترجمه ي علي اكبر سيف) . دوران ، تهران .

3- تكنولو‍ژي آموزشي بهمن 86 .

تهيّه وتنظيم: اسداله عبدالمحمدی